Hiç ekrana bakarken, yazdığın kod satırlarının bir tabloya dönüştüğünü düşündüğün oldu mu?

Bir döngü kusursuz çalıştığında, mantık bir anda oturduğunda hissedilen o estetik uyum…

İşte bazı geliştiriciler için bu his artık sadece bir benzetme değil. Gerçek anlamda kodu sanata dönüştürüyorlar.

“Generatif sanat” olarak bilinen bu yaklaşım, belirli kurallara dayanan algoritmalarla oluşturulan dijital eserleri tanımlıyor. Artık bir sanat galerisine davet edilmenize veya tasarım diplomasına ihtiyacınız yok.

Sadece biraz merak, biraz JavaScript bilgisi ve denemeye açık bir zihin yeterli.

Peki kodlama, nasıl oldu da yeni neslin fırçasına dönüştü?

Ve siz bu hareketin bir parçası olabilir misiniz?

Generatif Sanat Nedir?

Temelde, generatif sanat; belirli kurallar, algoritmalar veya yönergelerle oluşturulan görsel çalışmalardır.

Sanatçı her çizgiyi tek tek elle çizmek yerine, bilgisayara ne yapması gerektiğini anlatan kod yazar. Ortaya çıkan sonuçlar arasında şunlar olabilir:

• Rastgele oluşan soyut desenler

• Sese veya kullanıcı etkileşimine tepki veren animasyonlar

• Her yenilendiğinde farklı biçim alan sistemler

Klasik sanatta her detay sanatçının elinden çıkarken, generatif sanat sürprizleri kucaklar.

Sanatçı sınırları çizer, ama o sınırlar içinde bilgisayar oynar.

Bu yaklaşım yaratıcılığın yerini otomasyona bırakmaz; tam tersine, mantığı yeni bir ifade aracına dönüştürür.

Neden Yazılımcılar İyi Sanatçılar Olur?

Bir döngü kurduysanız, bir hatayı ayıkladıysanız veya sıfırdan bir sistem inşa ettiyseniz aslında bir generatif sanatçı gibi düşünüyorsunuz.

Temiz ve verimli kod yazmayı sağlayan beceriler, aynı zamanda görsel yaratıcılığı da besler.

İşte programcıların bu alanda doğal bir avantaja sahip olmasının bazı nedenleri:

• Desen tanıma: İyi kod genellikle düzenli, tekrarlanabilir yapılara dayanır tıpkı görsel desenlerde olduğu gibi.

• Soyut düşünme becerisi: Kod katmanlı bir dildir; bu da karmaşık görsel sistemleri kurgulamayı kolaylaştırır.

• Deneme–yanılma sabrı: Generatif sanat, tekrar tekrar denemeyi ve hata yapmayı ödüllendirir. Yazılımcılar buna fazlasıyla alışkındır.

En güzeli de şu: bu sanatta “yanlış cevap” yoktur. Bir görsel tuhaf görünüyorsa, belki de onu ilginç yapan tam da budur.

p5.js ile Başlamak

Yaratıcı kodlamaya yeni başlayanlar için p5.js, en dostane başlangıç noktalarından biridir.

JavaScript tabanlı bu kütüphane, Processing isimli yaratıcı kodlama platformundan esinlenmiştir.

Yeni başlayanlar için p5.js’i bu kadar cazip kılan şeyler:

• Basit sözdizimi: Temel JavaScript bilginiz varsa dakikalar içinde görsel oluşturabilirsiniz.

• Çevrim içi editör: editor.p5js.org adresinde doğrudan tarayıcıdan kod yazabilirsiniz, kurulum gerekmez.

• Yardımsever topluluk: Örnekler, forumlar ve eğitimler size ilham verir.

Basit bir p5.js örneği şöyle görünebilir:

function setup() {

createCanvas(600, 400);

background(255);

}

function draw() {

let x = random(width);

let y = random(height);

let r = random(5, 20);

ellipse(x, y, r, r);

}

Bu küçük kod parçası, her karede rastgele noktalar çizer.

Yalnızca birkaç satır ekleyerek ızgaralar, fraktallar, animasyonlar veya sese duyarlı görseller oluşturabilirsiniz.

İlham Veren Projeler

Generatif sanatın sınırlarını görmek için birkaç öne çıkan projeye göz atın:

• “100 Gün Generatif Sanat”

Geliştirici Matt DesLauriers, 100 gün boyunca her gün bir generatif eser üretme meydan okumasına girişti.

Basit geometrilerle başlayan çalışmaları, zamanla karmaşık ve özgün bir dile dönüştü.

• “Sesle Görselleşen Dünyalar”

Bazı sanatçılar kodlarını müzikle birleştiriyor. Web Audio API, p5.js veya Three.js kullanarak ses dalgalarına tepki veren animasyonlar oluşturuyorlar.

Sonuç: konserlerde, sergilerde veya web sayfalarında etkileyici deneyimler.

• Plotter Sanatı

Kimi sanatçılar kodla oluşturdukları görselleri, “plotter” adı verilen robotik çizim makineleriyle kâğıda aktarıyor.

Ekranda başlayan kod, sonunda mürekkep izine dönüşüyor dijital ile analoğun buluştuğu yerde.

Yeni Başlayanlar İçin Kaynaklar

Bu dünyaya adım atmak istiyorsanız, öğrenmeyi eğlenceli hale getiren birkaç kaynağa göz atabilirsiniz:

• p5.js Web Editor: Tarayıcı üzerinden anında kod yazmaya başlayın.

• The Coding Train: Daniel Shiffman’ın enerjik videoları p5.js’in temellerinden ileri konulara kadar her şeyi kapsar.

• OpenProcessing: Diğer kullanıcıların çalışmalarını keşfedip kendi versiyonunuzu üretebileceğiniz bir topluluk galerisi.

• Generative Hut: İlham verici sanatçılarla röportajlar ve seçilmiş çalışmalar.

• Patatap: Klavyenizi ses ve renk üreten bir araca dönüştüren eğlenceli bir site. Kodun eğlenceli tarafını hissetmek için birebir.

Belki hiç kendinizi bir sanatçı olarak görmediniz.

Ama eğer bir animasyonun neden takıldığını bulmak için gece geç saatlere kadar uğraştıysanız, yaratıcılığın özünü zaten biliyorsunuz demektir.

Kod sadece işlevsel olmak zorunda değil.

Bazen duygusal, bazen estetik, bazen de tamamen sürprizli olabilir.

O editörü açın, birkaç satır yazın. Rastgeleliğin sizi şaşırtmasına izin verin.

Unutmayın, en iyi generatif sanatlar genellikle “küçük bir denemeyle” başlar.