Bugün dünyanın dört bir yanında keyifle tüketilen profiterolün hikâyesi, 16. yüzyıl İtalya’sında başlar.

“Choux” olarak bilinen içi boş, hafif ve çıtır hamur, ilk olarak İtalyan şef Panterelli tarafından saray mutfağında geliştirilmiştir.

Bu teknik zamanla Fransa’ya geçer ve Fransız mutfağının ünlü şefi Marie-Antoine Carême’in dokunuşlarıyla bugünkü halini alır. Carême, hamurun içine krema doldurmuş ve üzerine karamel ya da çikolata sosu ekleyerek profiterolü hem rafine hem de gösterişli bir tatlı haline getirmiştir.

Profiterolün ismi ise Fransızca “küçük kazanç” anlamına gelen “profit” kelimesinden türemiştir. Belki de bu lezzetin küçük ama tatlı bir ödül olarak görülmesindendir.

Kültürel Yayılımı ve Türkiye'deki Yeri

Fransa’da saray sofralarının yıldızı olan profiterol, zamanla Avrupa’da ve Osmanlı’da yayılmış, 20. yüzyılın ortalarına gelindiğinde ise İstanbul'daki ünlü pastanelerin vazgeçilmez tatlısı olmuştur. Özellikle İstiklal Caddesi'nde kurulan İnci Pastanesi, profiterolü Türkiye’ye tanıtan öncü yerlerden biri olmuştur.

İstanbul halkı, ilk başlarda bu “yabancı” tatlıya alışmakta zorlanmış olsa da, zamanla profiterol tatlı severlerin favorisi haline gelmiştir.

Günlük Hayattaki Yeri

Profiterol, zarif görüntüsü ve yumuşak tadıyla doğum günlerinden yılbaşı sofralarına kadar pek çok özel günün vazgeçilmez tatlısı haline gelmiştir. Özellikle çikolata sosuyla birleştiğinde sunduğu zengin lezzet, hem çocukların hem de yetişkinlerin ilgisini çeker.

Beslenme açısından ise, kreması ve çikolatası kısa süreli enerji sağlar. Ancak yüksek kalorili yapısı nedeniyle ölçülü tüketilmesi önerilir. Pastacılıkta ise profiterol, teknik ustalık isteyen bir ürün olmasıyla, şefler için bir çeşit ustalık göstergesi olarak da kabul edilir.

Hamur ve Krema: Bilimsel Bir Lezzet Dengesi

Profiterol hamuru, klasik tatlı hamurlarından farklı olarak yüksek oranda sıvı içerir. Bu da fırında pişerken hamurun buharla içinin boş kalmasını sağlar.

İç boşluk, kremayla doldurulmak üzere özel olarak tasarlanmıştır. Hamurun kıvamı, pişirme süresi ve fırın sıcaklığı, bu boşluğun boyutunu ve dokusunu doğrudan etkiler.

Kreması ise genellikle süt, şeker, yumurta sarısı ve un ile hazırlanır. Vanilya ile tatlandırılan bu krema, nişasta ve proteinlerin uyumu sayesinde pürüzsüz bir kıvam kazanır.

Evde Profiterol Yapımı

Malzemeler:

1 su bardağı su

100 gram tereyağı

1 çay kaşığı tuz

1 su bardağı un

3 yumurta

Kreması için:

2 su bardağı süt

3 yemek kaşığı un

3 yemek kaşığı toz şeker

1 paket vanilin

2 yumurta sarısı

Çikolata sosu için:

200 gram bitter çikolata

1 su bardağı süt

2 yemek kaşığı şeker

Hazırlanışı:

Tereyağı, su ve tuzu bir tencerede kaynatın. Kaynadığında unu ekleyip karıştırarak pişirin.

Soğuyan hamura yumurtaları tek tek ekleyip iyice karıştırın.

Hamuru sıkma torbasına doldurun ve tepsiye küçük toplar halinde sıkın.

190 derece fırında 25-30 dakika pişirin.

Krema malzemelerini pişirin ve soğumaya bırakın.

Hamur toplarını ortadan kesin, kremayı içine doldurun.

Çikolatayı süt ve şekerle benmari usulü eritip profiterollerin üzerine dökün.

Sık Sorulan Sorular

Profiterol neden bu kadar hafif olur?

Hamurun buharla kabarması sonucu içi boş kalır, bu da hafiflik sağlar.

Profiterolde başarıyı ne belirler?

Hamurun kıvamı ve pişirme tekniği kadar, kremanın yapısı da sonucun başarısını belirler.

Bu tatlının benzerleri var mı?

Evet, İtalya’da “zeppole”, İngiltere’de “cream puff” gibi benzer hamur tatlıları bulunmaktadır.

İlginç Anekdot: İstanbul’un Profiterolle Tanışması

20. yüzyılın ortalarında İstanbul’da faaliyet gösteren İnci Pastanesi, profiterolü Türkiye’de yaygınlaştıran ilk yerlerden biri olmuştur. Pastane sahibi Luca Zgonidis, bu Fransız tatlısını Türk damak tadına uyarlayarak bir efsane yaratmıştır. Bugün bile birçok kişi profiterol dendiğinde İnci’yi hatırlamaktadır.

Farklı Bir Perspektif: Profiterol ve Gastronomik Mimari

Fransız mutfağında profiterol sadece bir tatlı değil, mimari bir sanat eseridir. Marie-Antoine Carême’in icat ettiği “Croquembouche” isimli kule tatlısı, profiterollerin üst üste dizilmesiyle oluşturulan görsel bir şaheserdir.

Bu tatlı yalnızca damakları değil, gözleri de doyuran nadir örneklerden biridir.

Sonuç olarak, profiterol sadece bir tatlı değil, tarihsel, kültürel ve bilimsel yönleriyle zengin bir hikâyeye sahip lezzetli bir mirastır. Evde yapılan basit bir tarifle bile bu eşsiz serüvene katılmak mümkündür.