Koşu pistinde bir sporcunun bitiş çizgisini ilk geçtiği an, tribünler ayağa kalkar, alkışlar yükselir. Ekranlar parlar, coşku dalga dalga yayılır. Ancak sıra uzun atlama ya da cirit atışına geldiğinde her şey değişir. Seyirciler sessizleşir, kameralar ilgisini kaybeder, yorumcuların sesi solgunlaşır.

Oysa eskiden böyle değildi. 1991 yılında Mike Powell’ın 8,95 metrelik tarihi uzun atlayışı milyonları büyülemişti. Jan Železný’nin cirit atışlarındaki ustalığı bir dönemin standardını belirlemişti. Peki, ne oldu da bu dallar perde arkasına itildi?

Görüşülen antrenörler, sporcular ve pazarlama uzmanlarına göre sorun performansta değil, duyguda yatıyor. Günümüz seyircisi bu geleneksel saha etkinlikleriyle duygusal bir bağ kurmakta zorlanıyor. Eğer bu bağ yeniden kurulmazsa, uzun atlama ve cirit gibi branşlar yavaş yavaş ana akım sporların dışında kalabilir.

“Kim Kazandı?” Sorusu Koşuda Net, Ama Saha Etkinliklerinde Karmaşık

Bir koşuda kimin kazandığı açıktır. İzleyici gözüyle görür, saniyelik farkı hisseder. Ancak uzun atlama farklıdır. Sporcu hızla koşar, zıplar ve kuma iner. Ardından skor tabelasında “8,23 m” yazar. Fakat bu ne anlama gelir?

Pek çok kişi için bu sadece bir rakamdır. Şu gibi sorulara cevap verilemez:

• 8,23 metre iyi bir derece mi? (İyi, ama elit seviyede değil)

• Dünya rekoruna ne kadar yakın? (Yaklaşık 37 santimetre geride)

• Neden atlayış iptal edildi? (Ayağı çizgiyi geçtiği için)

Kopenhag Üniversitesi'nden Dr. Elena Fischer'e göre atletizm, sayılarla performansı mükemmel ölçüyor, ancak hikâye anlatmakta zorlanıyor. Ona göre:

“Koşu yarışında anlatı net: Kim ilk geçti? Ancak atlama ve fırlatmalarda hikâye rüzgarda, metrede kayboluyor. NBA gibi liglerde her hareket bir drama yaratırken, atletizmde bir atlayıştan sonra uzun bir bekleyiş olur. Heyecan birikimi oluşmaz.”

Hikâye yoksa, duygusal bağ da kurulmaz.

Taraftar Deneyimi Neden Zayıf?

Geçen yaz katıldığım Diamond League yarışmasında bu farkı bizzat gördüm. 100 metre koşusu başladığında tribünler doldu, müzikler çaldı, alkışlar yükseldi. Ardından cirit geldi. Sadece üç sporcu vardı. Sırayla atış yaptılar. Seyirciler yavaşça salonu terk etti. Yanımdaki küçük bir çocuk babasına dönüp “Bitti mi?” diye sordu.

Peki bu ilgisizliğin sebepleri neler?

• Etkinlikler uzun aralıklarla yapılıyor.

• Sporcular sırayla yarışıyor, aynı anda değil.

• İzleyiciye canlı teknik bilgi verilmiyor.

• Gözle mesafeyi anlamak mümkün değil.

Oysa kaykay, BMX gibi yeni Olimpik sporlar seyirciye anında görsel bir şölen sunuyor. Hız, risk, düşme ihtimali… Hepsi bir arada. Anlamak için uzman olmaya gerek yok.

Saha etkinliklerinin de bu netliğe ihtiyacı var. Ama çoğu yayın ve organizasyon bunu sağlayamıyor.

Medya ve Sponsorlukta Kısır Döngü

Görüntü şöyle bir kısır döngüye dönüşüyor:

• Düşük izlenme

• Daha az TV yayını

• Azalan sponsorluk

• Daha az yarış

• Yetenekli sporcu azalır

Birçok genç sporcu bunu görüyor ve cirit ya da uzun atlama yerine futbol, basketbol veya 100 metre sprinti seçiyor. Çünkü ilgi, takdir ve maddi destek oralarda.

Öne çıkan bir ciritçi ya da atlamacı ismi medyada nadiren yer buluyor. Ödül paraları da sprinter’lara göre oldukça düşük; çoğu zaman 2.000 doların altında.

Geri Kazanmak İçin Ne Yapılabilir?

Tümüyle umutsuz değiliz. Küçük ve akıllı dokunuşlarla saha etkinlikleri yeniden sahnenin yıldızı olabilir. İşte işe yarayabilecek bazı fikirler:

1. Anlık Bilgilendirme ve Görsel Anlatım

• “Bu atış, ortalamanın 5 metre üzerinde” gibi grafikler eklenebilir

• “Rüzgar: Yasal sınırda (+0,8 m/s)” gibi verilerle bilinç artırılabilir

• Artırılmış gerçeklik (AR) ile mesafe, hız gibi bilgiler anlık yansıtılabilir

2. Kafa Kafaya Mini Turnuvalar

• Örneğin, 4 uzun atlamacı 3 turda yarışsın

• Her turda en iyisi bir üst tura geçsin

• Tenisteki gibi eleme sistemi heyecanı artırır

3. Sporcunun Fiziğini ve Yeteneklerini Öne Çıkarın

• Yayınlarda kalkış hızı gösterilsin

(“10,5 m/s ile çıktı – bu bir şehir otobüsünden hızlı!”)

• Ciritin fırlatıldığı hız ekranda yer alsın (örneğin: 103 km/s)

• Ağır çekimle teknik detaylar anlatılsın

Dr. Fischer ve ekibi tarafından yapılan bir araştırma, bu görselliklerin ve anlatı unsurlarının seyirciyle kurulan bağı güçlendirdiğini gösteriyor. Sporcu sahneye çıkmadan önce kısa bir tanıtım, kişisel en iyi dereceleri gibi bilgiler verilince izleyicinin ilgisi artıyor.

Sonuç: Uçuş Anını Görmek

Gelecek Olimpiyatları izlerken, uzun atlama pistine adım atan sporcuyu dikkatle takip et. Veya ciritçinin o son adımı atmadan önceki hazırlığına odaklan. Çünkü o atlayış ya da atış yalnızca bir spor hareketi değil; güç, denge ve estetiğin kusursuz birleşimidir.

Ama sadece rekorlar yetmez. Bu sporların yaşaması için izleyicinin hikâyeyi duyması, duyguyu hissetmesi gerekir.

Belki bir gün o unutulmuş tezahürat, tribünlerde yeniden yankılanır. Çünkü her atlayış, her fırlatma aslında bir uçuş anıdır.

Mesele, o anı görebilmekte.