Araba kapıları, çoğumuz için günlük hayatın sıradan bir parçası gibi görünür.

Özellikle binek otomobillerde sıkça gördüğümüz menteşeli kapılar, o kadar tanıdık ki onları fark etmeyiz bile...

Günde defalarca açıp kapadığımız bu kapılar, otomobil tarihinin her zaman doğal bir unsuru olmadı. 1886’da otomobilin icadından sonra kapıların standart hale gelmesi onlarca yıl sürdü.

Ama kapılar sadece klasik menteşeli tipten ibaret değil. Otomobil dünyası, tasarımcıların yaratıcılığıyla pek çok farklı kapı şekli geliştirdi: martı kanadı, makaslı, kelebek, sürgülü ve kuğu kapılar. Gelin, bu ilginç kapı türlerini yakından inceleyelim.

1. Martı Kanadı (Gull-wing) Kapılar

İlk martı kanadı kapı tasarımı 1952’de Mercedes’in W194 300 SL yarış arabasında ortaya çıktı. 1954’te ise W198 300 SL modelinde seri üretime geçti. Bu kapıların menteşeleri tavan kısmına yerleştirilmiş ve kapı açıldığında tüm ağırlık tavana dayanıyor. Kapı hafifse problem olmaz ama daha ağır kapılar araç iskeletinden yüksek dayanıklılık ister.

2. Makaslı (Scissor) Kapılar

1968’de Marcello Gandini, Alfa Romeo Carabo konsept arabasında makaslı kapı tasarımını geliştirdi. Tek menteşeli bu kapılar yukarı doğru döner. Bir hidrolik destek açılıp kapanmayı kolaylaştırırken kapının dengede kalmasını sağlar. Ancak makaslı kapılar bir güvenlik sorunu da taşır: Araba takla atarsa kapıların açılması zordur ve çıkmak için cam kırmak gerekebilir. Bu durum, Countach gibi yerden yüksek spor arabalar için nadirdir.

3. Kelebek (Butterfly) Kapılar

İlk kelebek kapılar 1967’de Alfa Romeo Tipo 33 Stradale’de görüldü, tasarımcısı Franco Scaglione. Uzun süre sadece yarış arabalarında kullanılan bu kapılar, daha sonra Toyota Sera gibi günlük otomobillere de girdi. McLaren F1’in tasarımcısı Gordon Murray, kendi Sera’sından ilham alarak bu kapı stilini süper arabasına taşıdı. McLaren, Mercedes ile iş birliği yaparak SLR McLaren modelinde de kelebek kapıları kullandı.

4. Sürgülü (Sliding) Kapılar

Sürgülü kapılar çoğunlukla minibüs ve ticari araçlarla ilişkilendirilse de, bazı binek otomobillerde de karşımıza çıkar. Örneğin Peugeot 1007 ve Japonya’daki küçük Kei otomobillerin arka sürgülü kapıları buna örnektir. Sadece yatay değil, bazı modellerde kapılar aşağı doğru da kayar; Lincoln Mark VIII ve BMW Z1 üretim modellerinde böyle kapılar bulunur.

5. Kuğu (Swan) Kapılar

Kuğu kapılar, klasik menteşeli kapılara benzer ama açıldıklarında hafifçe yukarı doğru kalkarlar. Bu tasarım, alçak yere sahip spor otomobiller için idealdir çünkü kapıların yere değmesini önler. İsmini açılış hareketinin bir kuğu kanadını andırmasından alır. Bu tarz kapılar ilk kez İngiliz tasarımcı Ian Callum tarafından Ford RS200’de kullanıldı. Sonrasında Aston Martin DB7 ve Nissan R390 gibi modellerde de gördüğümüz bu tasarım, Jaguar’da DB9 ile zirveye çıktı ve Aston Martin tarafından halen tercih ediliyor.

Sonuç

Araba kapılarının evrimi, otomobil dünyasının yaratıcı ve fonksiyonel yönlerinin güzel bir örneği. Basit menteşeli kapılardan başlayıp, hayatımızı kolaylaştıran ve otomobillere estetik katan pek çok yenilikçi tasarım hayatımıza girdi. Her biri, aracın karakterini ve kullanım deneyimini farklı bir boyuta taşıyor.