Hiç meyve tezgâhında gezerken bazı meyvelerin adlarının birbirine çok benzediğini fark ettiniz mi?

Karpuz, kavun, salatalık ve Hami kavunu aslında aynı bitki topluluğuna aittir.

Bu ad benzerlikleri bizi bazen şöyle düşündürür: Acaba adında "berry" (çilek, dut anlamı da taşır) geçen tüm meyveler aynı soydan mı geliyor? Yanıt, sandığımız kadar basit değil! Bu yazıda çilek, yaban mersini, ahududu ve kızılcık gibi meyvelerin ilgi çekici dünyasına birlikte bakalım.

Çileği Özel Kılan Nedir?

Çilek, hem tatlı hem hafif ekşi tadıyla en çok sevilen meyvelerdendir. Ancak çileğin aslında tek bir meyve olmadığını biliyor muydunuz? Çilek, bilimsel olarak “toplu meyve” olarak adlandırılır. Yani, birçok küçük meyvenin birleşiminden oluşur. Üzerindeki minik siyah noktalar ise tohumlardır! Her bir tohumun çevresinde bulunan etli kısım minik bir meyve oluşturur ve bu küçük meyveler birleşerek çileği meydana getirir.

Elma ya da armut gibi uzun ağaçlar yerine, çilek kısa boylu ve ince gövdeli otsu bir bitkidir. Bu yüzden yetişme biçimi de biraz farklıdır. Pek çok bitki tohumla çoğalırken, çilek çoğunlukla tohumla değil, “sürünücü” denilen ince dallar aracılığıyla yayılır. Bu dallar toprağa değdikleri yerden kök salarak yeni çilek bitkilerine dönüşür. Ne kadar ilginç, değil mi?

Ahududu ve Böğürtlen: Çileğe Yakın Akrabalar mı?

Gelin şimdi adında “berry” geçen ahududu ve böğürtlene bakalım. Bunlar çileğin yakınları mı? Aslında evet; çilek gibi onlar da Gülgiller (Rosaceae) ailesine aittir, ama görünüş ve yapı açısından farklılık gösterirler.

Ahududu ve böğürtlen de tıpkı çilek gibi toplu meyvedir. Ancak çileğin yüzeyinde belirgin tohumlar yer alırken, ahududu ve böğürtlen küçük topların bir araya gelmiş hâli gibidir. Ayrıca çilek toprağa yakın yetişen otsu bir bitkiyken, ahududu ve böğürtlen çalı yapısındadır – yani sert ama çok yüksek olmayan dallara sahiptir.

Ahududu ve böğürtlen, Rubus adı verilen bitki grubuna aittir. Çilek ise Fragaria adı verilen ayrı bir gruba girer. Bu da ahududu ve böğürtleni, meyve dünyasında birbirine daha yakın kardeşler hâline getirir.

Yaban Mersini: Başka Bir Öykü

Şimdi sıra yaban mersininde. Adında “berry” geçse de, yaban mersini çilek ya da ahududuya hiç benzemez. Küçük, yuvarlak, genelde parlak kabuklu olan bu meyve, görüntüsüyle neredeyse yapaymış gibi kusursuz görünür.

Yaban mersini, fundagiller (Ericaceae) ailesine ve Vaccinium adlı bitki grubuna aittir. Yani ne çilekle ne de böğürtlenle akrabadır. Kuzeydoğu Çin’in Büyük Sıra Dağları gibi bölgelerde doğal olarak yetişen yabani türleri, genelde 50 cm’yi geçmeyen çalılarda büyür. Bu yüzden toplanırken eğilmek gerekir.

Zamanla daha büyük ve kolay toplanan çeşitleri yetiştirildi. Günümüzde hem lezzeti hem de içerdiği yüksek “antosiyanin” oranıyla (doğal bir renk verici ve yararlı madde) oldukça değerlidir.

Kızılcık: Ekşi Tatlı Bir Miras

Kimi zaman yaban mersinine benzetilen kızılcık da ilgi çekici bir meyvedir. O da Vaccinium grubuna bağlıdır ama kırmızı rengi ve ekşi tadıyla farklıdır. Kızılcık suyu ya da reçeli oldukça bilinir. Ancak taze kızılcık bulmak zordur çünkü kolayca bozulabilir ve taşınması zahmetlidir. Serin yerlerde daha iyi yetişir ve toplandıktan sonra kısa sürede tüketilmelidir.

Bu yüzden genellikle kurutulmuş ya da su hâlinde satılır. Nadir bulunan bir meyve olsa da, besin değeri yüksektir. Özellikle yılbaşı sofralarında ve içeceklerde tercih edilir.

“Berry” Olarak Anılan Meyveler Gerçekten Aynı mı?

Gördüğünüz gibi çilek, ahududu, böğürtlen, yaban mersini ve kızılcık gibi meyveler aynı ismi paylaşsalar da farklı bitki ailelerine aittirler. Çilek, ahududu ve böğürtlen Gülgiller ailesindeyken, yaban mersini ve kızılcık Fundagiller ailesindendir.

Kısacası, “berry” denince akla gelen meyveler göründüğünden çok daha farklıdır. Bu meyveleri yerken artık sadece tatlarını değil, birbirlerinden nasıl ayrıldıklarını da biliyor olacaksınız.

Sizin Favori “Berry”niz Hangisi?

Eğer bu meyvelerin dünyasında yaptığımız yolculuğu beğendiyseniz ve düşüncelerinizi paylaşmak isterseniz, yorumlarınızı duymaktan memnuniyet duyarız. Sorularınız varsa da çekinmeden yazın. Keyifli meyve keşifleri dileriz!